Huidveroudering

Huidveroudering is een belangrijk onderwerp voor velen (ook de commercie)
skin

Het ‘Netherlands Consortium for Healthy Ageing’ is een samenwerkingsverband tussen universiteiten, de overheid – via het Netherlands Genomics Initiative – en grote firma’s zoals Unilever.

Tamar Nijsten, dermatoloog aan het Erasmus MC, staat in de frontlijn van dat onderzoek waar het de huid betreft. “Uitermate spannend”, aldus Nijsten. Een vraaggesprek over gezond ouder worden, de genen achter huidveroudering, de relatie tussen huid en uiterlijk, én de relatie tussen de conditie van de huid en het medisch welbevinden en het eigen boerenverstand.

Wat is de voorspellende waarde van rimpels?

“Het thema ‘gezond ouder worden’ is erg trendy. Dit onderzoek is echter bijzonder. Normaliter vertrekken we als onderzoekers vaak vanuit een ziekte. Van daaruit gaan we op zoek naar het verloop van die aandoening en de best mogelijke behandeling, maar ook leert dit ons iets over hoe het normaal zou moeten verlopen. In dit grootschalig onderzoek hebben we een omslag in ons denken gemaakt. We kijken niet naar veroudering als een kwaal, nee,
we bezien het fenomeen veroudering als een normaal proces, brengen het in kaart en proberen daaruit lessen te leren en ziektes beter te begrijpen.” Toeval ” We zijn min of meer toevallig bij dit onderzoek betrokken geraakt. We deden al onderzoek naar rimpelvorming van de huid, in het kader van een mogelijke risico-inschatting op het krijgen van huidkanker. Zo zijn we betrokken geraakt bij dit grootschalig onderzoek. Die verbreding en verdieping juich ik natuurlijk alleen maar toe”.

Hoe veroudert de huid eigenlijk?

“Tijdens de veroudering daalt de celdeling in de huid, vermindert de collageenaanmaak en veranderen de elastinevezels van structuur: zij worden stugger. De zichtbare veranderingen zijn een daling in de talgproductie – en van het vochtgehalte – dat is de reden waarom veel bejaarden last hebben van een droge huid en verminderde elasticiteit van de huid. De dikte van de opperhuid neemt af en het onderhuidse vetweefsel wordt dunner. Het gevolg is dat de huid slapper wordt en gaat rimpelen”.

Wat zijn de belangrijkste intrinsieke en extrinsieke factoren bij huidveroudering?

“Van de intrinsieke factoren is nog maar bitter weinig bekend, behalve dat de een meer genetische aanleg heeft dan de ander en dat er een paar verouderingssyndromen zijn met specifieke gendefecten. Vergis je niet: we kijken in ons vak naar de buitenkant – de huid – en moeten dan maar gissen naar wat er aan de binnenkant gebeurt. Van de extrinsieke factoren is meer bekend: de blootstelling aan zonlicht en roken zijn de twee belangrijkste factoren die maken dat huid veroudert. Andere dingen die een rol spelen, zijn voeding, hormonale veranderingen zoals in de overgang en lichaamsgewicht. Het moge duidelijk zijn dat een obees persoon minder rimpels heeft dan de slanke medemens”.

Hoe verhouden die in- en extrinsieke factoren zich ten opzichte van elkaar?

“Dat weten we nog niet. Toch hopen we beide factoren binnen één model te kunnen presenteren. Ooit…”

Verre toekomstmuziek dus?

Zijn ambitie weerspreekt dit meteen: “Nee hoor. Ik hoop echt dat we binnen twee tot vier jaar zo’n model te ontwikkelen, waarin de interactie duidelijker wordt”.

Binnen- en buitenkant Zegt huidveroudering iets over de algemene gezondheidstoestand?

“Hierover is weinig bekend. Nóg weinig bekend… Het is allemaal wel erg spannend.We hebben hier in Rotterdam het voorrecht dat de Rotterdam Study (ERGO Onderzoek) nog loopt. Hierin worden ongeveer 15.000 mensen, al jaren lang, gevolgd. Over die mensen zijn veel gegevens verzameld, vooral op medisch en genetisch gebied, maar ook in termen van gedrag. Dat onderzoek is vooral op de ‘binnenkant’ gericht, zoals hart- en vaatziekten, dementie, oogaandoeningen en ga zo maar door. Binnen die groep mensen bekijken wij nu de conditie van de huid en hoe rimpels zich ontwikkelen, pigmentvlekken ontstaan en de elasticiteit van de bloedvaten afneemt. Het zou werkelijk geweldig leuk zijn als er een verband te leggen valt tussen de toestand van de huid én de inwendige medische conditie. Het zou de dermatologie ook meer aanzien geven, want dan kun je aan de buitenkant al een beetje voorspellen hoe het verouderingsproces aan de binnenkant verloopt.Maar of we werkelijk in staat zijn dat verband te leggen, durf ik niet met zekerheid te zeggen”.

Oud of jong?

Het gezegde luidt: een mens is zo oud als hij zich voelt… Klopt dat?
“Hierover is vooral vanuit psychologische kant naar gekeken, en ik ben niet goed op de hoogte van de vakliteratuur daaromtrent. Wat wij doen, is kiezen voor onderzoek met harde parameters: het fenotype.We laten een grote groep mensen een aantal foto’s zien van menselijke gezichten. We weten van die mensen op de foto’s hoe oud ze zijn, en waar ze in hun leven aan blootgesteld zijn. We vragen vervolgens de panelleden een inschatting te maken van de leeftijd. Natuurlijk ontstaan dan afwijkingen, de ene groep mensen zal jonger geschat worden, de andere groep juist ouder. En een deel krijgt uiteraard een correcte leeftijdsinschatting. We zijn dan benieuwd welke factoren maken dat een mens jonger dan wel ouder wordt ingeschat. Het moge duidelijk zijn dat ook de farmaceutische industrie met grote belangstelling wacht op de resultaten van deze studie”. Niet alleen “Natuurlijk kunnen we dit allemaal niet alleen doen. Binnen Erasmus MC doen we dit onderzoek in goede samenwerking met de afdeling Epidemiologie en de afdeling Forensische Moleculaire Biologie. Bij de laatste vakgroep – onder leiding van Manfred Kayser – is men bezig om vanuit een druppel bloed allerhande genetische factoren op te sporen die iets zeggen over het uiterlijk van iemand. Dus diens huidkleur, de kleur van de ogen, en wie weet – ooit – over het ouder worden van de huid, c.q. het krijgen van rimpels. Deze kruisbestuiving tussen diverse afdelingen is bijzonder vruchtbaar”.

Laten we terugkeren naar de grote boosdoener bij huidveroudering, de zon. Lopen roodharige mensen meer risico op huidverandering door hun extra gevoeligheid voor zonlicht?

“Met mijn boerenverstand is dat makkelijk te beantwoorden. Als roodharige mensen net zo lang in de zon zouden zitten als ‘normale’mensen, zouden ze beslist meer vatbaar zijn voor huidverandering. Maar dat gebeurt niet omdat de meeste roodharigen hun zongedrag allang hebben aangepast”.

Heeft het zin je leven lang te smeren met zonbeschermende crèmes?

“Absoluut , want het helpt tegen veroudering van de huid én het neemt veel risico’s weg op het krijgen van huidkanker. Weet je wat de beste ‘uitvinding’ is in het kader van de preventie van rimpels?” Ik ben benieuwd… “Recent heeft men aan gewone dagcrème een klein beetje zonnebrandcrème toegevoegd. Dus wie voor zijn vrouw goede dagcrème koopt, zorgt er mede voor dat ze een gezonde en goede huid houdt”.
Zwijgt even. “Niemand die dat beseft!”

Met dank aan magazine Huid juni 2012.

Volg ons op

Nieuwsbrief